दशभुजा लक्ष्मीगणेश - हेदवी

Back to Articles

निसर्गरम्य परिसर लाभलेल्या हेदवी या गावाचे एका कुशीत डोंगराचे मध्यभागी, भव्य किल्लेवजा तटबंदीने वेढलेली पेशवेकालीन बांधणीची वास्तू आहे ती म्हणजे, सर्वांचे आराध्यदैवत असलेल्या दशभुजा श्री लक्ष्मीगणेशाचे मंदिर. पेशवेकालापासून थेट १९४४ पर्यंत अनेक गणेश भक्त मंडळीनी ह्या मंदिराची देखभाल केली. १९४४ ते १९५७ पर्यंत श्री.वामन त्र्यंबक ऊर्फ तात्यासाहेबांनी वेळोवेळी आपल्या कुटुंबियांना सेवाव्रतात गुंतवून मंदिराची व उत्सवाची जबाबदारी पार पाडली; पण पेशवेकालीन ही वास्तू हळूहळू जीर्ण होऊन मोडकळीस आली. श्री.शिवराम गोविंद ऊर्फ काकासाहेब यांनी जीर्णोद्धाराची योजना तयार करून कार्यान्वित केली.अनेक मित्र, स्नेही व गणेशभक्त यांचे सहकार्य, जबरदस्त जिद्द व धडपड करून अनेक वर्षे पायरीपायरीने जीर्णोद्धाराचे कार्य पूर्ण करून सफल केले. गेली कित्येक वर्षे माघी पौर्णिमेला हेदवीस गणेश जन्मोत्सव मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो.

हा डोंगर म्हणजे सह्याद्री पर्वताचा एक भाग असून, येथे मार्कंडेय ऋषीने तपश्चर्या केली होती. ह्या डोंगराला सात शिखरे आहेत, म्हणून याला सप्तश्रृंग असे म्हणतात. ह्या देवीच्या क्षेत्राविषयी शिवकालीन कागदपत्रांत, श्रीरामदास स्वामींच्या उल्लेखात, तसेच पेशवेकालीन, कागदोपत्री निर्देश आढळतो. ह्या परिसरात कालीकुंड, सूर्यकुंड, दत्तात्रयकुंड ही तीन मोठी कुंडे असून, सरस्वती, लक्ष्मी, तांबुल, अंबालय व शीतला अशी पाच छोटी कुंडे आहेत. श्रीसिद्धेश्वर मंदिरही आहे. दर्शनार्थी भाविकांसाठी येथील ट्रस्टमार्फत सोयी उपलब्ध केल्या गेल्या आहेत. मुंबई, पुणे व अन्य ठिकाणाहून ह्या उत्सवासाठी भक्तगण मोठ्या संख्येने येत असतात. काकासाहेबांच्या ह्या कार्यामुळे अनेक जोगळेकर मंडळी हेदवीला भेट देऊन गणेशदर्शनाचा लाभ घेतात. काही जोगळेकर घराण्यांचा हा गणेश कुलस्वामीच बनला आहे असे म्हटले तर वावगे वाटण्यासारखे काही नाही.

हेदवी हे गाव रत्नागिरी जिल्ह्यात असून चिपळूण, गुहागरमार्गे हेदवीला एस.टी.ने किंवा खाजगी गाडीने पोचता येते. मंदिराशेजारीच उतरण्यास, भक्तनिवासत सोय होऊ शकते. ह्या मंदिराच्या जीर्णोद्धाराने काकासाहेबांनी इतर जोगळेकर व अन्य मंडळींनी एक आदर्शच घालून दिला आहे.